Tin nhanh
Was this helpful?
Was this helpful?
EVN được giao có giải pháp xử lý 14 dự án điện mặt trời được hưởng giá khuyến khích ưu đãi (giá FIT) không đúng tại Ninh Thuận.
Kết luận của Thanh tra Chính phủ cho biết, đối tượng được nêu tại Nghị quyết 115, hưởng giá FIT 9,35 cent một kWh trong 20 năm là các dự án điện mặt trời được Thủ tướng quyết định hoặc có văn bản chấp thuận triển khai trong quy hoạch phát triển điện lực quốc gia, tổng công suất 2.022 MW. Nhưng sau đó Bộ Công Thương đã tham mưu, mở rộng đối tượng áp dụng giá FIT cho các dự án đã có trong quy hoạch phát triển điện lực các cấp.
Các dự án gồm Hacom Solar, điện mặt trời Sinenergy Ninh Thuận 1, Thuận Nam Đức Long, Thiên Tân Solar Ninh Thuận, Phước Ninh, Sơn Mỹ 2, Sơn Mỹ, Solar Farm Nhơn Hải, Bầu Zôn, Thuận Nam 12, SP Infra 1, Adani Phước Minh, Hồ Bầu Ngứ và dự án điện mặt trời 450MW kết hợp trạm 500kV Thuận Nam và đường dây 500kV, 220kV.
Việc này dẫn tới 14 dự án được hưởng giá FIT ưu đãi 9,35 cent một kWh trong 20 năm không đúng quy định. Số tiền điện Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) phải thanh toán cho các chủ đầu tư này trong 2,5 năm (từ 2020 đến tháng 6/2022) tăng thêm hơn 1.480 tỷ đồng. Cơ quan thanh tra xác định trách nhiệm thuộc về Bộ Công Thương.
Để thực hiện kết luận này, trong văn bản mới đây gửi EVN, Bộ Công Thương yêu cầu EVN rà soát, cung cấp số liệu, thông tin, đề xuất giải pháp xử lý với 14 dự án điện mặt trời tại Ninh Thuận đang hưởng cơ chế giá khuyến khích không đúng với Nghị quyết 115/2018 của Chính phủ.
Bộ Công Thương cũng yêu cầu EVN rà soát lại toàn bộ quá trình thực hiện thỏa thuận, ký hợp đồng mua bán điện, kiểm tra điều kiện và đóng điện đấu nối, công nhận ngày vận hành thương mại, thanh toán tiền điện mua theo giá FIT cho các chủ đầu tư điện gió, mặt trời. Từ đó, tập đoàn này đề xuất phương án giải quyết, xử lý vi phạm của chủ đầu tư, EVN.
Với hệ thống điện mặt trời mái nhà có công suất lớn (gần 1MW), trên cơ sở kết luận, EVN cùng các công ty điện lực tỉnh rà soát các dự án đã đầu tư xây dựng trên đất nông, lâm nghiệp dưới mô hình đầu tư trang trại nuôi trồng và đưa ra giải pháp xử lý.
EVN cũng được yêu cầu làm việc với Công ty cổ phần Thủy điện Trung Nam; chọn đơn vị kiếm toán để thực hiện kiểm toán tổng chi phí đầu tư dự án Nhà máy thủy điện Đồng Nai 2. Tập đoàn này xác định lại số lãi đã tạm thanh toán vượt khung quy định so với giá điện Bộ Công Thương phê duyệt với nhà máy Đồng Nai 2 và Sông Bung 4A; đàm phán lại giá mua điện của Nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 1, Đồng Nai 5 theo quy định pháp luật và kết quả kiểm toán của Kiểm toán nhà nước.
18 nhà máy, phần nhà máy năng lượng tái tạo chuyển tiếp, tổng công suất hơn 952 MW vận hành thương mại, phát điện lên lưới quốc gia.
Theo số liệu cập nhật từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), đến hết 11/8, gần 93% dự án điện tái tạo chuyển tiếp đã gửi hồ sơ cho Công ty Mua bán điện để đàm phán giá, hợp đồng mua bán điện (PPA), sau hơn 3 tháng đốc thúc. Còn 6 dự án, tổng công suất gần 285 MW vẫn chưa gửi hồ sơ đàm phán giá điện đến EVN.
Trong nhóm đã gửi hồ sơ, 67 dự án (công suất gần 3.850 MW) đề nghị giá tạm bằng một nửa mức trần khung giá của Bộ Công Thương, tức 754-908 đồng một kWh (chưa gồm thuế VAT), tùy loại nguồn điện mặt trời hay gió. EVN và chủ đầu tư đã đàm phán giá và ký tắt hợp đồng PPA với 59 dự án, và 58 dự án trong số này được Bộ Công Thương phê duyệt giá tạm (tổng công suất hơn 3.181 MW).
Đến nay, 18 dự án hoàn thành vận hành thương mại (COD), phát điện lên lưới, tổng công suất hơn 952 MW. Sản lượng điện phát lũy kế của các dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp từ thời điểm COD đến ngày 10/8 khoảng 268 triệu kWh. Mức mức huy động này tăng gần gấp đôi so với cách đây gần một tháng. Bình quân mỗi ngày, số dự án này "góp" cho hệ thống điện quốc gia khoảng 0,4% tổng sản lượng nguồn điện được huy động.
Tổng công suất số dự án điện tái tạo bị chậm vận hành tiến độ là hơn 4.600 MW. Trong đó, gần 2.100 MW của 34 dự án chuyển tiếp đã hoàn thành thi công, thử nghiệm. Các dự án này không được hưởng giá ưu đãi (giá FIT) trong 20 năm và phải đàm phán giá điện với EVN theo khung phát điện của Bộ Công Thương đưa ra đầu năm nay, với giá thấp hơn 20-30% trước đây.
Bộ Công Thương từng giải thích chậm đàm phán, vận hành các dự án điện tái tạo chuyển tiếp do nhiều chủ đầu tư vi phạm các quy định pháp luật về quy hoạch, đất đai, đầu tư xây dựng. Số khác chưa hoàn thiện hồ sơ để được cấp giấy phép hoạt động điện lực, nên dự án chưa đáp ứng thủ tục pháp lý.
Dù còn nhiều thách thức, công nghệ sản xuất điện mặt trời trong vũ trụ và truyền về Trái Đất qua chùm vi sóng có thể giúp con người thoát phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Ý tưởng sản xuất điện mặt trời trong vũ trụ (SBSP), sử dụng vệ tinh để thu thập năng lượng từ Mặt Trời và truyền về các điểm thu nhận trên Trái Đất, đã tồn tại ít nhất từ cuối thập niên 1960, theo Science Alert. Bất chấp tiềm năng khổng lồ, ý tưởng này không thu hút nhiều sự chú ý do chi phí và trở ngại về mặt công nghệ. Nếu có thể giải quyết vấn đề, SBSP sẽ trở thành một phần quan trọng giúp thế giới chuyển từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng xanh.
Con người từ lâu đã thu thập năng lượng từ Mặt Trời, thông qua nhiều công nghệ khác nhau như quang điện (PV) và nhiệt mặt trời (STE). Năng lượng Mặt Trời cũng được thu thập gián tiếp, chẳng hạn như phong năng, do gió sinh ra bởi sự ấm lên không đều của khí quyển dưới tác động của Mặt Trời. Nhưng những dạng sản xuất năng lượng xanh này có hạn chế. Chúng chiếm nhiều diện tích trên mặt đất và bị giới hạn bởi ánh sáng và gió có sẵn. Ví dụ, trang trại mặt trời không thể thu thập năng lượng vào ban đêm và thu được ít hơn vào mùa đông hoặc ngày nhiều mây.
PV trên quỹ đạo không bị hạn chế bởi ban đêm. Một vệ tinh trên quỹ đạo địa tĩnh (GEO), quỹ đạo hình tròn ở độ cao 36.000 km phía trên Trái Đất, tiếp xúc với Mặt Trời hơn 99% thời gian trong cả năm. Điều này cho phép nó sản xuất năng lượng xanh 24/7. GEO rất lý tưởng khi cần truyền năng lượng từ tàu vũ trụ tới máy thu nhận, hoặc trạm mặt đất, do vệ tinh tại vị trí đó ở nguyên một chỗ so với Trái Đất. Giới nghiên cứu cho rằng năng lượng mặt trời có sẵn từ GEO nhiều gấp 100 lần so với ước tính về nhu cầu điện toàn cầu của nhân loại năm 2050.
Truyền năng lượng thu thập trong không gian về mặt đất đòi hỏi truyền điện không dây. Sử dụng vi sóng để truyền điện giúp giảm thiểu thất thoát điện trong khí quyển, ngay cả khi trời nhiều mây. Chùm vi sóng truyền bởi vệ tinh sẽ tập trung vào trạm mặt đất. Tại đó, ăngten biến đổi sóng điện từ thành điện. Trạm mặt đất sẽ cần có đường kính 5 km hoặc lớn hơn nếu ở vĩ tuyến cao. Tuy nhiên, diện tích này vẫn nhỏ hơn khu đất cần thiết để sản xuất lượng điện tương đương bằng quang năng hoặc phong năng.
Giới nghiên cứu đã đề xuất nhiều thiết kế SBSP kể từ ý tưởng đầu tiên của Peter Glaser vào năm 1968. Ở SBSP, năng lượng được biến đổi vài lần (ánh sáng - điện - vi sóng - điện) và một phần bị thất thoát dưới dạng nhiệt. Để đưa 2 gigawatt (GW) vào lưới điện, vệ tinh sẽ cần thu thập khoảng 10 GW.
Một thiết kế gần đây mang tên CASSIOPeiA bao gồm hai máy phản xạ có thể chỉnh hướng rộng 2 km. Chúng phản chiếu ánh sáng Mặt Trời vào một loạt pin quang năng. Sau đó, hệ thống máy phát điện đường kính 1.700 m có thể chĩa thẳng vào trạm mặt đất. Ước tính vệ tinh sẽ có khối lượng 2.000 tấn.
Thiết kế khác tên SPS-ALPHA khác với CASSIOPeiA ở chỗ bộ thu thập ánh sáng Mặt Trời là một cấu trúc lớn hình thành từ nhiều máy phản xạ dạng module nhỏ gọi là heliostat, mỗi máy có thể di chuyển độc lập. Chúng được sản xuất hàng loạt để giảm chi phí.
Năm 2023, các nhà khoa học ở Viện Công nghệ California phóng MAPLE, một thí nghiệm vệ tinh quy mô bé truyền lượng điện nhỏ về viện. MAPLE chứng minh công nghệ này có thể dùng để truyền điện về Trái Đất.
Hiện nay, Cơ quan Vũ trụ châu Âu đang đánh giá tính khả thi của SBSP với sáng kiến SOLARIS, theo sau là kế hoạch phát triển đầy đủ công nghệ vào năm 2025. Các nước khác gần đây cũng thông báo kế hoạch truyền điện về Trái Đất năm 2025, và chuyển sang hệ thống lớn hơn trong vòng hai thập kỷ.
Hạn chế chính đối với SBSP là khối lượng khổng lồ cần phóng vào không gian và chi phí trên mỗi kilogram. Những công ty như SpaceX và Blue Origin đang phát triển phương tiện phóng hạng nặng, tập trung vào tái sử dụng nhiều bộ phận phương tiện sau khi bay. Cách này có thể giúp giảm 90% chi phí phóng. Ngay cả khi sử dụng phương tiện Starship của SpaceX, có thể phóng 150 tấn hàng lên quỹ đạo thấp của Trái Đất, vệ tinh SBSP vẫn đòi hỏi hàng trăm lần phóng. Một số bộ phận được thiết kế để mở rộng, có thể in 3D trong vũ trụ.
Nhiệm vụ SBSP sẽ rất thách thức và cần đánh giá đầy đủ nguy cơ. Trong khi điện sản xuất hoàn toàn là năng lượng xanh, tác động ô nhiễm từ hàng trăm lần phóng rất khó dự đoán. Ngoài ra, kiểm soát cấu trúc lớn như vậy trong vũ trụ sẽ đòi hỏi lượng lớn nhiên liệu, buộc các kỹ sư phải làm việc với hóa chất độc hại. Pin quang năng sẽ bị ảnh hưởng bởi quá trình xuống cấp, hiệu suất giảm dần theo thời gian, từ 1 đến 10% mỗi năm. Tuy nhiên, việc bảo trì và tiếp nhiên liệu có thể kéo dài tuổi thọ vệ tinh. Một chùm vi sóng đủ mạnh để truyền đến mặt đất có thể gây hại cho bất cứ thứ gì trên đường. Vì lý do an toàn, mật độ năng lượng của chùm vi sóng cần phải hạn chế.
An Khang (Theo Science Alert)
